ଆଜି ବିଶ୍ୱ ପୁସ୍ତକ ଦିବସ ! ବହି ଠାରୁ ବଳି ବନ୍ଧୁ ନାହିଁ
ଆଜି ବିଶ୍ୱ ପୁସ୍ତକ ଦିବସ । ପୁସ୍ତକ ଆମର ଚିନ୍ତା ଶକ୍ତି ବୃଦ୍ଧି କରିବା ସହ ଆମକୁ ଜ୍ଞାନ ଓ ବୁଦ୍ଧି ଦ୍ବାରା କ୍ଷମତା ସଂପନ୍ନ କରେ । ସେହିପରି ବହି ମନୁଷ୍ୟର ପ୍ରକୃତ ବନ୍ଧୁ । ଏହା ଆମଠାରେ ଅଧ୍ୟୟନ ପ୍ରବୃତ୍ତ ଜାଗ୍ରତ କରି ଜିଜ୍ଞାସୁ ଓ ସଂସ୍କାରବାନ୍ କରାଇବା ସହ ଆମର ଜ୍ଞାନ, ତର୍କଶକ୍ତି ଓ ବୌଦ୍ଧିକ କ୍ଷମତା ବଢ଼ାଇଥାଏ । ବହି ଜ୍ଞାନର ଭଣ୍ଡାର । ଏଥୁରୁ ଆମେ ଜ୍ଞାନ ସହ କଳାସଂସ୍କୃତି, ଜନଜୀବନ ଓ ସଭ୍ୟତା ସଂପର୍କରେ ଜାଣିବାକୁ ପାଇଥାଉ ଏହା ଜ୍ଞାନ ତଥା ନୈତିକତାର ସନ୍ଦେଶବାହକ । ପୁସ୍ତକରୁ ଉଚିତ୍ ଶିକ୍ଷା ଗ୍ରହଣ କରି ଜୀବନକୁ ସଫଳ ଭାବେ ଗଢ଼ି ତୋଳାଯାଇପାରେ । କେବଳ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀ ନୁହନ୍ତି, ବରଂ ପ୍ରତ୍ୟେକ ମନୁଷ୍ୟ ଭଲ ବହି ପଢ଼ି ଲାଭ ଉଠାଇପାରିବେ । ଏହା ବିକାଶର ମାର୍ଗ ପ୍ରଶସ୍ତ କରିବା ସହ ଭିନ୍ନଭିନ୍ନ ସଂସ୍କୃତି ମଧ୍ୟରେ ବାତାୟନ ଭଳି କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାଏ ବିଶ୍ବର ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସଭ୍ୟତା ଓ ସମାଜ ସଂପର୍କରେ ଜାଣିବା ଓ ସେମାନଙ୍କୁ ନିଜ ସଂପର୍କରେ ଜଣାଇବାର ଏକ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ମାଧ୍ୟମ ହେଉଛି ବହି ।
ପିଲାଦିନେ ବିଦ୍ୟାଳୟରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିବା ପଢ଼ା ଜୀବନର ଶେଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଚାଲିଥାଏ । ଥମାସ୍ ଜେଫର୍ସନ୍ ତ ବହିମାନଙ୍କ ବିନା ବଞ୍ଚିପାରିବିନି ବୋଲି କହିଥିଲେ । ଜେନ୍ ଅଷ୍ଟ୍ରେନ୍’ଙ୍କ ମତରେ, ପଢ଼ିବା ଭଳି ଆଉ କୌଣସି ଆନନ୍ଦ ନାହିଁ । ତେବେ ଦୁଃଖର କଥା ହେଉଛି, ଆଜିକାଲି ପଢ଼ିବାର ପ୍ରବୃତ୍ତି ଲୋକମାନଙ୍କଠାରେ କମିବାରେ ଲାଗିଛି । ଲୋକେ ବହିଠାରୁ ଦୂରେଇ ଯାଇ ଟିଭି, ଇଣ୍ଟର୍ନେଟ୍, ମୋବାଇଲ୍, ଭିଡିଓ ଗେମ୍, ସୋସିଆଲ୍ ନେଟୱାକିଂ ସାଇଟ୍ ଓ ଚାଟିଂରେ ମାତୁଛନ୍ତି । ସବୁକିଛି ନେଟ୍ରେ ହିଁ ଖୋଜିବାକୁ ଚାହୁଁଛନ୍ତି । ଗବେଷଣାରୁ ଜଣାପଡ଼ିଛି ଯେ ଏହାଦ୍ବାରା ଛୋଟ ପିଲାମାନଙ୍କଠାରେ ଜିଜ୍ଞାସୁ ପ୍ରବୃତ୍ତ ଓ ସ୍ମରଣ ଶକ୍ତି ହ୍ରାସ ପାଇବାରେ ଲାଗିଛି । ସେମାନଙ୍କ ଦକ୍ଷତା ବିକଶିତ ହୋଇପାରୁନି ଏବଂ ମାନସିକ ବିକାଶ ଉପରେ ନକାରାତ୍ମକ ପ୍ରଭାବ ପଡୁଛି ।
କାନାଡାର ୱାଟରଲୁ ୟୁନିଭର୍ସିଟିର ପ୍ରଫେସର୍ ଇଭାନ୍ ଏଫ୍ ରିସ୍କୋ ତାଙ୍କ ଗବେଷଣାରୁ କହନ୍ତି, ଯଦିଓ ଇଣ୍ଟରନେଟ୍ ଆମକୁ ତଥ୍ୟର ଭଣ୍ଡାର ଯୋଗାଇଛି, ତେବେ ଏହା ଯୋଗୁଁ ଲୋକେ ନିଜର ବୁଦ୍ଧି ଉପରେ କମ୍ ଭରସା କରିବାକୁ ଲାଗିଲେଣି । ଛୋଟିଆ ଛୋଟିଆ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ପାଇଁ ମସ୍ତିଷ୍କ ଉପରେ ଚାପ ପକାଇବା ବଦଳରେ ଲୋକେ ଗୁଗୁଲେ ଖୋଜିପକାଉଛନ୍ତି, ଯଦ୍ବାରା ସେମାନେ ନିଜଠାରୁ ଅଧିକ ଭରସା ଗୁଗୁଲ୍ ଉପରେ କରୁଛନ୍ତି । ତେଣୁ ନେଟ୍’ର ଅଧିକ ବ୍ୟବହାର ଆମ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେବାର କ୍ଷମତାକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରୁଛି । ଏଭଳି ସ୍ଥିତିରେ ବହି ପ୍ରତି ଲୋକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଆକର୍ଷଣ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ଜରୁରୀ ହୋଇପଡ଼ିଛି ।
ନୂଆନୂଆ ଟେକ୍ନୋଲୋଜି ଯଦିଓ ଜ୍ଞାନ ବିଜ୍ଞାନ କ୍ଷେତ୍ରରେ କ୍ରାନ୍ତି ଆଣିଛି, ତେବେ ବହି ଆଜି ବି ଚିନ୍ତାଧାରା ଆଦାନପ୍ରଦାନର ସବୁଠୁ ସଶକ୍ତି ମାଧ୍ୟମ ହୋଇ ରହିଛି । ସାଧାରଣ ଜନତାର ବିକାଶ ପାଇଁ ଜରୁରୀ ଶିକ୍ଷା ଓ ସାକ୍ଷରତାର ଏକମାତ୍ର ସାଧନ ହେଉଛି ବହି । ଏହା ପାଠକକୁ ତା’ର କ୍ଷମତା ଅନୁଯାୟୀ ଜ୍ଞାନ ଆହରଣ କରିବା ସହ ତଥ୍ୟଗୁଡ଼ିକୁ ଗଭୀର ଭାବେ ବିଶ୍ଳେଷଣ କରିବାର ଅବସର ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ । ଚାର୍ଲ୍ସ ୱିଲିଅମ୍ ଏଲିଅଟ୍ କହିଛନ୍ତି, ବନ୍ଧୁମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ବହି ସବୁଠୁ ଶାନ୍ତି ଓ ସ୍ଥିର, ସେ ପରାମର୍ଶଦାତାମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ସବୁଠୁ ସୁଲଭ ଓ ବୁଦ୍ଧିମାନ୍ ଏବଂ ଶିକ୍ଷକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ସବୁଠୁ ଧୈର୍ଯ୍ୟବାନ୍ ।
ପୁସ୍ତକ ଓ ତାହାର ଲେଖକମାନଙ୍କୁ ସ୍ମରଣ କରିବା ତଥା ଜନସାଧାରଣ ବିଶେଷକରି ଯୁବବର୍ଗ ମଧ୍ୟରେ ପୁସ୍ତକ ପଠନକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା, ସୂତ୍ବାଧୂକାର ପ୍ରୟୋଗ କରି ବୌଦ୍ଧିକ ସମ୍ପତ୍ତର ପ୍ରକାଶନ ଓ ସୁରକ୍ଷିତ ରଖୁବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ୟୁନେସ୍କୋ ପକ୍ଷରୁ ଆରମ୍ଭ କରାଯାଇଛି ‘ବିଶ୍ବ ପୁସ୍ତକ ଓ ସ୍ବତ୍ରାଧିକାର ଦିବସ’ ବା ସଂକ୍ଷେପରେ ‘ବିଶ୍ବ ପୁସ୍ତକ ଦିବସ’ ନୂଆ ପିଢ଼ିକୁ ପୁସ୍ତକ ପ୍ରତି ଆକର୍ଷିତ କରିବା ଓ ସେମାନଙ୍କୁ ଭଲ ବହି ଉପଲବ୍ଧ କରାଇବା ସହ ପୁସ୍ତକ ମାଧ୍ୟମରେ ସାମାଜିକ, ସାଂସ୍କୃତିକ ଉନ୍ନତିର ରାସ୍ତା ତିଆରିଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ଏହା ଏକ ଶ୍ରଦ୍ଧାଞ୍ଜଳି ମଧ୍ୟ ।
ମିଳିତ ଜାତିସଂଘର ଶୈକ୍ଷିକ ସଙ୍ଗଠନ ୟୁନେସ୍କୋର ସାଧାରଣ ସଭାରେ ୧୯୯୫ରେ ଏହିପରି ଏକ ଦିବସ ପାଳନର ପରିକଳ୍ପନା କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ଏଥିପାଇଁ ଏପ୍ରିଲ ୨୩ ତାରିଖକୁ ଧାର୍ଯ୍ୟ କରାଗଲା । ୨୩ ଏପ୍ରିଲର ପ୍ରଥମ ସଂପର୍କ ସ୍ଟେନ୍ମେ ୧୯୨୩ରେ ଦେଖିବାକୁ ମିଳିଥିଲା । ସେଠାକାର ପୁସ୍ତକ ବିକ୍ରେତାମାନେ ପ୍ରଖ୍ୟାତ ସ୍ପେନୀୟ ଲେଖକ ମିଗୁଏଲ୍ ଡି ସର୍ଭେଣ୍ଟି ତାଙ୍କ ଶ୍ରାଦ୍ଧବାର୍ଷିକୀରେ ସମ୍ମାନିତ କରିବା ପାଇଁ ଏହି ତାରିଖଟିକୁ ବାଛିଥିଲେ । ଅନେକ ବିଖ୍ୟାତ ସାହିତ୍ୟିକଙ୍କ ଜନ୍ମ ବା ମୃତ୍ୟୁ ମଧ୍ୟ ଏହି ତାରିଖରେ ହୋଇଛି । ଏହା ପ୍ରଖ୍ୟାତ ଇଂଲିଶ୍ ଲେଖକ ୱିଲିୟମ୍ ସେକ୍ସପିୟଙ୍କ ଜନ୍ମ ଓ ମୃତ୍ୟୁ ତାରିଖ । ପୁଣି ଏହି ତାରିଖ ମରିସ୍ ଦୁଓଁ, ରୁଷୀୟ ଲେଖକ ଭ୍ଲାଦିମିର୍ ନବୋକଭ୍, କଲମ୍ବୀୟ ଲେଖକ ମେନୁଏଲ୍ ମେଜିଆ ଭାଲେଜୋ ଓ ଆଇସ୍ମାଣ୍ଡୀୟ ଲେଖକ ହାଲ୍ଲୋର୍ ଲାକ୍ସନେସ୍ ଆଦିଙ୍କ ଜନ୍ମତିଥ୍ ତଥା ଇଂଲିଶ୍ ଲେଖକ ୱିଲିୟମ୍ ୱାର୍କ୍ସଥର୍, ନୀୟ ଲେଖକ ଇଛା ଗାର୍ସିଲାସୋ ଡି’ଲା ଭେଗା ଓ ଜୋସେପ୍ ପ୍ଲା’ଙ୍କ ପୂଣ୍ୟତିଥି l
ୟୁନେସ୍କୋ ପ୍ରତିବର୍ଷ ବିଶ୍ବର ଯେକୌଣସି ଏକ ସହରକୁ ବିଶ୍ବ ପୁସ୍ତକ ରାଜଧାନୀର ମାନ୍ୟତା ଦେଇଥାଏ । ସେଠାରେ ୨୩ ଏପ୍ରିଲରୁ ପରବର୍ତୀ ବର୍ଷର ୨୨ ଏପ୍ରିଲ ଯାଏଁ ପୁସ୍ତକ ସଂପର୍କିତ ବିଭିନ୍ନ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଆୟୋଜିତ ହୋଇଥାଏ । ଏହା ସେହି ସହର ତଥା ସଂପୃକ୍ତ ଦେଶରେ ପୁସ୍ତକ-ସଂସ୍କୃତିର ବିକାଶରେ ସହାୟକ ହୁଏ । ୨୦୦୧ରେ ମାଦ୍ରିହୁ ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ବ ପୁସ୍ତକ ରାଜଧାନୀର ମାନ୍ୟତା ମିଳିଥିବା ବେଳେ ଦିଲ୍ଲୀକୁ ୨୦୦୩ରେ ଏହି ଗୌରବ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇଥିଲା ।
ଆଜି ୧୦୦ରୁ ଉର୍ଦ୍ଧ୍ୱ ଦେଶର ଲକ୍ଷଲକ୍ଷ ନାଗରିକ, ଶିକ୍ଷକ, ଲେଖକ, ପ୍ରକାଶକ ଓ ଗ୍ରନ୍ଥାଗାରିକମାନେ ବିଭିନ୍ନ ସ୍ବେଚ୍ଛାସେବୀ ସଙ୍ଗଠନ, ଶୈକ୍ଷଣିକ, ବ୍ୟବସାୟିକ ଓ ସାର୍ବଜନିକ ସଂସ୍ଥା ତଥା ଗଣମାଧ୍ୟମ ଜରିଆରେ ବିଶ୍ବ ପୁସ୍ତକ ଦିବସ ପାଳନ କରୁଛନ୍ତି । (ଏ କ୍ଷେତ୍ରରେ କେବଳ ଇଂଲଣ୍ଡ ଓ ଆୟର୍ଲାଣ୍ଡରେ ବ୍ୟତିକ୍ରମ ଦେଖାଯାଇଥାଏ । ସେଠାରେ ମାର୍ଚ୍ଚ ୩ ତାରିଖ ଦିନ ପୁସ୍ତକ ଦିବସ ପାଳିତ ହୁଏ ।) ସାରାବିଶ୍ବର ଲେଖକ, ପ୍ରକାଶକ, ପୁସ୍ତକ ବିକ୍ରେତା ଓ ପୁସ୍ତକପ୍ରେମୀଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଏହି ଦିବସ ପୁସ୍ତକପର୍ବ ଭାବେ ଆଦୃତ ହେଉଛି । ଏହା ଉପରୋକ୍ତ ସମୂହର ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଏକ ସଂପର୍କର ସେତୁ, ଯେଉଁମାନଙ୍କ ମୂଳ ଲକ୍ଷ୍ୟ ପୁସ୍ତକର ବିକାଶ ଓ ପୁସ୍ତକ ପଠନ ରୁଚିର ପ୍ରସାର ସହ ସାରାବିଶ୍ବରେ ପୁସ୍ତକ-ସଂସ୍କୃତିର ପ୍ରଚାର ପ୍ରସାର କରିବା ।
ପୁସ୍ତକ ଦିବସକୁ ମଧ୍ୟଯୁଗରେ ପାଳିତ ହେଉଥିବା ସେଣ୍ଟ୍ ଜର୍ଜ୍ ଦିବସର ଏକ ପରିବର୍ତ୍ତିତ ରୂପ ବୋଲି ମଧ୍ୟ ବିଶ୍ବାସ କରାଯାଏ ସେଦିନ ବେଟାଲୋନିଆରେ ପ୍ରେମିକମାନେ ନିଜ ପ୍ରେମିକାମାନଙ୍କୁ ଗୋଲାପ ଫୁଲ ଉପହାର ଦେଉଥିଲେ ଆଉ ପ୍ରତିବଦଳରେ ସେମାନଙ୍କଠାରୁ ବହିଟିଏ ଉପହାର ପାଉଥିଲେ
ଏହି ପରମ୍ପରା ବାର୍ସିଲୋନାରେ ଏବେ ବି ରହିଛି ପ୍ରତିବର୍ଷ ଏପ୍ରିଲ ମାସ ୨୩ ତାରିଖରେ ଅଧାଦିନ ସେଠାକାର ସବୁ ଦୋକାନ ବଜାର ବନ୍ଦ ହୋଇଯାଏ ଆଉ ଚତୁର୍ଦ୍ଦିଗ ସଜ୍ଜିତ ହୋଇଯାଏ ହଜାରହଜାର ବହି ଦୋକାନରେ ବଡ଼ବଡ଼ ପ୍ରକାଶକଙ୍କ ସୁନ୍ଦର ସୁନ୍ଦର ଦୋକାନଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ସାମୟିକ ବହି ଦୋକାନରେ ଭରିଯାଏ ସହର । ଏପରିକି ପୁସ୍ତକପ୍ରେମୀମାନେ ରାସ୍ତାକଡ଼ରେ ଟେବୁଲ୍ ପକାଇ ବହିମାନ ପ୍ରଦର୍ଶିତ କରିଥାନ୍ତି । ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ପୁସ୍ତକଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ଆଧୁନିକ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ର ଯାଏଁ ସବୁକିଛି ଏଠି ମିଳିଥାଏ । ଏହିଦିନ ପ୍ରକାଶକମାନେ ସାରାବର୍ଷର ବେପାରର ଏକ ବଡ଼ ଅଂଶ ଆଶା କରିଥାନ୍ତି ଲକ୍ଷଲକ୍ଷ ବହି ବିକ୍ରି ହୁଏ ଏହି ଉତ୍ସବରେ ।
ଦୁଇଦିନ ଧରି ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ସହ ପୁସ୍ତକ ସଂପର୍କିତ ଆୟୋଜନମାନ ଲାଗିରହିଥାଏ ଏହି ପୁସ୍ତକ ଉତ୍ସବରେ କେବଳ ପଢ଼ିବାର ସଉକ ରଖୁଥିବା ଲୋକ ନୁହେଁ, ଅଜବ ଅଜବ ସଉକ ରଖୁଥିବା ଲୋକମାନେ ବି ଭାଗନେଇଥାନ୍ତି । କିଏ ବହିମାନଙ୍କର ବିଚିତ୍ର ପୋଷ୍ଟର୍ସବୁ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରେ ତ ପୁଣି କିଏ ଅଜବ ପ୍ରକାର ବହିମାନ ସଂଗ୍ରହ କରି ଲୋକଙ୍କୁ ଦେଖାଇଥାଏ ଏହି ଅବସରରେ ସେଠାକାର ରଙ୍ଗାରଙ୍ଗ ସଂସ୍କୃତିର ଝଲକ୍ ମଧ୍ୟ ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ ।
