ଜାଣନ୍ତୁ ‘ସୁନାର ଲଙ୍କା’ କୁହାଯାଉଥିବା ଶ୍ରୀଲଙ୍କା କେମିତି ହେଲା ‘ଶ୍ରୀ’ହୀନ ! କାହିଁକି ଆସିଲା ସଙ୍କଟ?
କଲୋମ୍ବା : ରାମାୟଣ ଯୁଗର ଲଙ୍କା, ଅଖଣ୍ଡ ଭାରତର ସିଂହଳ ଏବଂ ଏବେକାର ଶ୍ରୀଲଙ୍କା ଏବେ ‘ଶ୍ରୀ’ହୀନ। ପର୍ଯ୍ୟାପ୍ତ ବିଦେଶୀ ଋଣ ସାଙ୍ଗକୁ ବୈଦେଶିକ ମୁଦ୍ରା ଭଣ୍ଡାର ଖାଲି ଏବଂ ଭ୍ରଷ୍ଟାଚାର ରାଜନୀତି ଓ ସ୍ବେଚ୍ଛାଚାରିତା ଆଜି ଏହି ରାଷ୍ଟ୍ରକୁ ଘୋର ଦୁର୍ଦ୍ଦିନ ମଧ୍ୟକୁ ଠେଲି ଦେଇଛି। ଡାଲି, ଚାଉଳ ଔଷଧ ଭଳି ଅତ୍ୟାବଶ୍ୟକ ସାମ୍ରଗୀ ଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ପେଟ୍ରୋଲ, ଡିଜେଲ, ଗ୍ୟାସ ସବୁକିଛି ଖାଲି। ବିଜୁଳି ଅଭାବରେ ଲୋକଙ୍କୁ ଘଣ୍ଟା ଘଣ୍ଟାର ଅନ୍ଧାର ଜୀବନ ବିତାଇବାକୁ ପଡ଼ୁଥବା ବେଳେ ହସ୍ପିଟାଲରେ ଅସ୍ତ୍ରୋପଚାର ମଧ୍ୟ ବନ୍ଦ ହୋଇଯାଇଛି। ଲୋକଙ୍କ ପାଖେ ନିଜ ଅର୍ଜିତ ଅର୍ଥ ଥାଇ ମଧ୍ୟ ତାହା ଏବେ କେବଳ କାଗଜ ଟୁକୁଡ଼ା ପରି ନିରର୍ଥକ ହୋଇପଡ଼ିଛି। ଗୋଟିଏ ପଟେ ଦାନା ପାଇଁ ଲୋକଙ୍କ ଲମ୍ବାଧାଡି ତ ଆଉ ଗୋଟେ ପଟେ ଡିଜେଲ ଓ ପେଟ୍ରୋଲ ଅଭାବରେ ରାସ୍ତା କଡ଼ରେ ହଜାର ହଜାର ଗାଡିର ଧାଡି ଏହି ରାଷ୍ଟ୍ରକୁ ଅତ୍ୟନ୍ତ ବିପନ୍ନ ମୁହଁକୁ ଠେଲି ଦେଇଛି। ୧୯୪୮ ମସିହାରେ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନକଳରୁ ମୁକ୍ତି ପାଇଥିବା ଏହି ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ଏବେ ଚାରି ଆଡେ ହାହାକାର ପରିସ୍ଥିତି , ଯାହାକି ଗୃହ ଯୁଦ୍ଧ ସ୍ଥିତିକୁ ଠେଲି ଦେଇଛି।
ଆସନ୍ତୁ ଜାଣିବା ଶ୍ରୀଲଙ୍କାରେ ଉପରେ କାହିଁକି ଆସିଲା ସଙ୍କଟ?
୧୯୪୮ ମସିହାରେ ସ୍ୱାଧୀନତା ପରଠାରୁ ଶ୍ରୀଲଙ୍କା ସବୁଠାରୁ ବଡ଼ ଆର୍ଥିକ ସଙ୍କଟର ସାମ୍ନା କରୁଛି । ଯେଉଁଥି ପାଇଁ କୋରୋନା ମହାମାରୀ ଅଧିକାଂଶ ଭାବେ ଦାୟୀ । ଶ୍ରୀଲଙ୍କା ଏକ ପର୍ଯ୍ୟଟନ ନିର୍ଭରଶୀଳ ଅର୍ଥନୀତି । କୋରୋନା ମହାମାରୀ ଯୋଗୁଁ ଦେଶରେ ପର୍ଯ୍ୟଟକଙ୍କ ଆଗମନ ଦୁଇ ବର୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବନ୍ଦ ହୋଇଯାଇଥିଲା, ଯେଉଁ କାରଣରୁ ଅର୍ଥନୀତି ସଙ୍କଟରେ ପଡିଯାଇଥିଲା । କେବଳ ଏତିକି ନୁହେଁ, ଯେତେବେଳେ ଆୟର ଉତ୍ସ କମ୍ ଥିଲା, ଗୋଟାବାୟା ରାଜପକ୍ଷେ ସରକାର ଟ୍ୟାକ୍ସ ହ୍ରାସ କଲେ, ଯାହା ସରକାରଙ୍କ ପାଇଁ ଆୟର ଉତ୍ସ ହ୍ରାସ କରିଥିଲା ।
ମହଙ୍ଗା ଇନ୍ଧନରୁ ବଢ଼ିଛି ସଙ୍କଟ :
ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ବଜାରରେ ଅଶୋଧିତ ତୈଳ ଦରରେ ପେଟ୍ରୋଲ ଓ ଡିଜେଲର ମୂଲ୍ୟ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଲା, ତ ଏହାକୁ କିଣିବା ପାଇଁ ଦେଶ ପାଖରେ ଟଙ୍କା ନଥିଲା । ଶ୍ରୀଲଙ୍କା ମଧ୍ୟ ଇନ୍ଧନ ଉପରେ ବିପୁଳ ସବସିଡି ପ୍ରଦାନ କରୁଛି । ତେଣୁ ରାସାୟନିକ ସାର ଆମଦାନୀ ଉପରେ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ଲଗାଇଛି ଯାହା କୃଷି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଖରାପ ପ୍ରଭାବ ପକାଇଛି । ଖାଦ୍ୟ ସାମଗ୍ରୀ, ଔଷଧ ଏବଂ ରନ୍ଧନ ଗ୍ୟାସର ଅଭାବ ଏହି ସଙ୍କଟକୁ ବଢ଼ାଇ ଦେଇଛି ।
ଉଚ୍ଚ ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତି :
ମହଙ୍ଗା ଇନ୍ଧନ ଯୋଗୁଁ ଶ୍ରୀଲଙ୍କାରେ ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତି ବୃଦ୍ଧି ପାଇଲା । ଯାହା ସେଠାରେ ଥିବା ଦୁର୍ବଳ ଓ ସ୍ୱଳ୍ପ ଆୟ ବର୍ଗ ଉପରେ ସବୁଠାରୁ ଅଧିକ ପ୍ରଭାବ ପକାଇଛି । ଉଚ୍ଚ ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତି ଯୋଗୁଁ ସେଠାରେ ଥିବା କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବ୍ୟାଙ୍କ ସୁଧ ହାରକୁ ୨୦ ବର୍ଷର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ସ୍ତରରେ ମହଙ୍ଗା କରିଦେଇଛି । ଯେଉଁଥିପାଇଁ ଲୋକଙ୍କ ସାମ୍ନାରେ ସଙ୍କଟ ଦେଖାଦେଲା । ଶ୍ରୀଲଙ୍କା ମୁଦ୍ରା ହେଉଛି ଦୁନିଆର ସବୁଠାରୁ ଖରାପ ପ୍ରଦର୍ଶନକାରୀ ମୁଦ୍ରା । ଡଲାର ତୁଳନାରେ ଶ୍ରୀଲଙ୍କା ଟଙ୍କା ୩୬୨ ଟଙ୍କାକୁ ହ୍ରାସ ପାଇଛି । ସେଠାରେ ଥିବା କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବ୍ୟାଙ୍କ ଆକଳନ କରିଛି ଯେ ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତି ହାର ୭୦ ପ୍ରତିଶତକୁ ଯିବ ।
ଇନ୍ଧନ, ଔଷଧର ଅଭାବ :
ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତି ଶିଖରରେ ଅଛି । ବୈଦେଶିକ ମୁଦ୍ରା ଭଣ୍ଡାର ଖାଲି ହୋଇଥିବାରୁ ଶ୍ରୀଲଙ୍କା ନିଜ ନାଗରିକଙ୍କ ପାଇଁ ନା ପେଟ୍ରୋଲ, ଡିଜେଲ ଆମଦାନୀ କରିପାରୁଛି ନା ଔଷଧ ଆମଦାନୀ କରିବାରେ ସକ୍ଷମ ହେଉଛି । ଏପରିକି ଖାଦ୍ୟ ସାମଗ୍ରୀ ଆମଦାନୀ କରିବାର ଅବସ୍ଥାରେ ନାହିଁ, ଯେଉଁଥିପାଇଁ ଦେଶର ସାଧାରଣ ଲୋକମାନେ ବହୁତ ଅସନ୍ତୁଷ୍ଟ ଅଛନ୍ତି ।
ବିଦେଶୀ ଋଣର ଜାଲ :
ଶ୍ରୀଲଙ୍କାକୁ ଚଳିତ ବର୍ଷ ୭ ବିଲିୟନ ଡଲାରର ଋଣ ପରିଶୋଧ କରିବାର ଥିଲା । ୨୦୨୬ ସୁଦ୍ଧା ଏହାକୁ ୨୫ ବିଲିୟନ ଡଲାର୍ ଦେବାକୁ ପଡିବ । ଶ୍ରୀଲଙ୍କା ଉପର ପ୍ରାୟ ୫୧ ବିଲିୟନ ଡଲାର ଋଣ ଅଛି । ସେଠାକାର ଅର୍ଥ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟର ସୂଚନା ଅନୁଯାୟୀ, ଦେଶରେ ମାତ୍ର ୨୫ ନିୟୁତ ଡଲାର ବୈଦେଶିକ ମୁଦ୍ରା ବାକି ଅଛି । ଜାପାନ ଓ ଏସିଆନ ଡେଭଲପମେଣ୍ଟ ବ୍ୟାଙ୍କ ପରେ ଚୀନ ଶ୍ରୀଲଙ୍କାକୁ ସର୍ବାଧିକ ଋଣ ଦେଇଛି, ଯାହା ମୋଟ ଋଣର ପ୍ରାୟ ୧୦ ପ୍ରତିଶତ ଅଟେ ।